Δεν εκπλήσσει αλλά λυπεί η κομματική θέση ότι ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου δεν μπορεί να έχει το λόγο στη χάραξη της ιστορικής μοίρας της πατρίδας. Η αμφισβήτηση, όσο και αν καταβάλλεται προσπάθεια να αποδοθεί σε επιδίωξη πολιτικού αποκλεισμού, αποσκοπεί στην πρόκληση σύγχυσης και διαγραφής του προαιωνίου δικαιώματος του Αρχιεπισκόπου Κύπρου να διεκδικεί και να έχει εθνικό λόγο στη χάραξη του πεπρωμένου του Κυπριακού Ελληνισμού. Και καταντά θλιβερότερη η όλη κομματική προσπάθεια, όταν αποτελεί απόηχο της επιδίωξης των εκάστοτε κατακτητών ν΄ αφαιρέσουν τον εθνικό λόγο από τον προκαθήμενο της Ορθόδοξης εκκλησίας της Κύπρου. Την απαγορευτική επιβολή επιχείρησαν επί οκτώ αιώνες οι Φράγκοι, οι Τούρκοι της Α΄ τουρκοκρατίας και οι Άγγλοι κατακτητές, για να αποδειχθεί ότι ελάκτιζαν προς κέντρα. Κλωτσούσαν στα καρφιά. Γιατί ούτε οι απηνείς διωγμοί επί των Λουζινιανών και των Ενετών, ούτε οι απαγχονισμοί και οι καρατομήσεις των Τούρκων, μήτε, βέβαια, οι φυλακίσεις και οι εξορίες των Εγγλέζων ανάγκασαν τον Αρχιεπίσκοπο ν΄ απεκδυθεί την ευθυνών και των ιστορικών του υποχρεώσεων. Αντίθετα, οι αρχιεράρχες ήταν οι σημαιοφόροι των αγώνων αποτίναξης του ξενικού ζυγού και της διεκδίκησης της ελευθερίας της πατρίδας μας, ενώ ήταν επί κεφαλής των διεθνών αναζητήσεων της απολύτρωσης της Κύπρου.
Στο επίκεντρο των απολυτρωτικών κινητοποιήσεων προς το δουκάτο της Σαβοΐας και το βασιλιά της Ισπανίας, βρίσκονταν οι Κύπριοι Αρχιεπίσκοποι και Επίσκοποι, όπως ο Βενιαμίν το 1600, όταν υπεγράφη με τον Φραγκίσκο Ακκίδα, απεσταλμένο της Σαβοΐας, «Χάρτης Ελευθεριών» και ορίστηκε επανάσταση το Πάσχα του 1601. Υπενθυμίζονται ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος και ο Πάφου Λεόντιος, οι οποίοι με επιστολή στον δούκα της Σαβοΐας κατάγγελλαν τις αρπαγές των παιδιών από τους Τούρκους και τόνιζαν ότι δέκα χιλιάδες Κυπρίων συν 10 χιλιάδες Αμμοχωστιανών ανέμεναν όπλα ελευθερίας (Σάθας, τ. ελ. 189) (η επιστολή διεβιβάσθη από τον Ζαχαρία Μαύρο). Ωσαύτως, ο Χριστόδουλος απέστειλε πρεσβεία στο δούκα της Σαβοΐας με τον Λοΐζο Νικολού και τον Κωνσταντίνο Δήμου και ζητούσε βοήθεια (17 Οκτωβρίου 1611) για εκδίωξη των Τούρκων από το Νησί. Μνημονεύεται η προσπάθεια 5ης Φεβρουαρίου 1609 του Επισκόπου Σολέας και Κυρηνείας Ιερεμία και του ηγουμένου Λεοντίου, που ζητούσαν όπλα από το βασιλιά της Ισπανίας για «να αφανίσουν και εξολοθρεύσαν ετούτα τα σκυλιά, τους εχθρούς της Πίστεως». Περαιτέρω αναφέρονται οι επιστολές Ιουλίου, και Οκτωβρίου, πάλιν του Χριστοδούλου, ότι οι Κύπριοι άρχισαν εχθροπραξίες, αλλ΄ απατήθηκαν, προφανώς από παρασπονδία των Σαβοϊανών, κι έμειναν αβοήθητοι. Ιστορικά γεγονότα και οι εκκλήσεις του 1632 προς το δουκάτο και αργότερα του Νικηφόρου το 1670. Και γνωστότερες οι θυσίες του 1821 με τον απαγχονισμό του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού και τις καρατομήσεις των Μητροπολιτών Χρυσάνθου Πάφου, Μελετίου Κιτίου, Λαυρεντίου Κυρηνείας. Και στον περασμένο αιώνα οι διακηρύξεις Σωφρονίου, οι εξορίες Νικοδήμου Κιτίου και Μακαρίου Κυρηνείας, οι καταδίκες και οι διωγμοί του Λεοντίου, η εξορία του Μακαρίου Γ΄.
Μάλιστα στην περίπτωση Μακαρίου Γ΄, ήταν κραυγαλέα η υποστήριξη του αποκλειστικού πολιτικού λόγου από την πλευρά που σήμερα επιδιώκεται η αφαίρεση του ιδίου δικαιώματος από τον Αρχιεπίσκοπο, πράγμα που υποδηλοί ηχηρή κομματική αντίφαση.
Βέβαια, εδώ οφείλει η οποιαδήποτε κριτική, ν΄ αναγνωρίσει τον ιστορικό διαχωρισμό του πολιτικού από τον εθνικό λόγο, που είναι δυνατό να ταυτίζονται ενίοτε, αλλά τούτο δεν μπορεί να αναιρεί το επί αιώνες δικαίωμα του προκαθημένου της εκκλησίας να διατηρεί τον αναφαίρετο εθνικό ρόλο και να παρεμβαίνει στις εκάστοτε συνθήκες. Κατά συνέπεια ας παύσουν οι επί του θέματος κομματικές αιτιάσεις κι ας διακοπούν οι ευνόητες σκοπιμότητες, πιθανώτατα λόγω της αρξαμένης προεκλογικής περιόδου, όπως και οι απόπειρες αποκλεισμού της εκκλησίας από την ανάγκη του απελευθερωτικού αγώνα, γιατί στο κάτω – κάτω, η φωνή της εκκλησίας είναι η πολυαιώνια έκφραση του ιερωτέρου των θεσμών δυο χιλιετιών που δεν είναι νοητό να αμφισβητείται από την οποιαδήποτε παροδική κομματική σκοπιμότητα. Αυτά χωρίς φόβο και πάθος και χωρίς προθέσεις κομματικών ή άλλων αποκλίσεων.